May asim pa...

 Babae ka ba?

Wag kayong mabahala mga mare dahil hindi pa huli ang lahat... may asim ka pa ; )

Ang tinutukoy ko rito ay ang kalusugan ng katawan na kaya pa ring makamit kahit ikaw ay medyo huli na sa pagsimula ng malulusog na gawi. May mga nagpapatunay nito na kahit daw sa edad 40 o 50 nag-umpisa ng mga hakbang sa pagiging malusog ay puwede pang maiwasan ang panganib na dulot ng pagtanda tulad ng sakit sa puso, kanser, diabetes at iba't ibang uri ng sakit na nagiging resulta ng maagang pagpanaw. Maraming sakit ang dulot ng kakaibang estilo ng pamumuhay. At payo ng mga dalubhasa na kahit nga raw sa katandaan, ay maaari pang mapahaba ang buhay.
 
Ang pinipiling diyeta ay isang susi sa pagtamo ng katawang malaya sa maraming karamdaman. Sa partikular, ang pagkain ng lima o higit pa sa limang serving ng prutas at gulay kada araw ay dapat sundin. Ang pag-ehersisyo naman ng dalawa’t kalahating oras kada linggo ay esensyal din. Sunod dito’y pagmintina ng ideyal na timbang (isama mo na rin ang sukat ng iyong bewang) At panghuli ay ganap na pag-iwas sa paninigarilyo at pag-inom ng alak ( hindi masama kung minsan lang).

Narito ang ilang gabay sa pamumuhay na maghahatid ng mas mababang panganib dulot ng pagtanda at mas matitiyak ang kaligtasan sa maagang pagpanaw sa mga may edad 40/50. Eh bakit mo naman hihintayin pang dumating ka sa edad na 40 o 50 bago ka kumilos, pinapayo lang na sakaling nakaligtaan ang mga gabay sa malusog na pamumuhay noong kabataan ay di pa rin talaga nahuhuli kung magsimula sa katandaan. May tiyak naman itong benepisyong kanais-nais. May pag-asa pang maging maaliwalas ang kalusugan, kasabay nito ang positibong pakikisalamuha sa mga taong nakapaligid sa atin. Subukang makilahok sa aktibong pang-komunidad, mag-ehersisyo sa paraang kaya lamang ng iyong katawan. Makinig ng mga paboritong tugtog habang gumagawa ng gawaing bahay upang hindi makaramdam ng pagod. Dagdagan pa ng mabuting gawi sa ating pagkain upang matamo ang kalusugan at ang malaking pagbabago sa katawan. Tulad ng pagbawas ng maalat na pagkain at pagdagdag ng calcium sa mga kinakain, pag-iwas sa mga pagkaing matatamis, pag-inom ng gatas, pagkain ng gulay at prutas, pag-iwas sa pagpupuyat o kaya ay pag-iwas sa mga tensyonadong gawain.
 

Ang ulat na ito’y magandang balita sa mga nakatatandang tila nawawalan ng motibong magbago ng estilo ng pamumuhay. Minsan kasi pag may edad na, may tendency nang magpabaya, iniisip eh tutal matanda na naman at tila naghihintay na lang. Ngunit marami rin naman ang nagsisikap talagang maging malusog. Ang masaklap lang nyan ay kung kailan kulubot na ang balat mo ay saka ka pa matatauhan. Yung mga nagbabago sa katandaan mula sa isang estilo ng buhay ng pag-aabuso ng katawan ay di na magtatagumpay kahit ano pa ang gawin, kaya ang resulta, nagmumukha kang "nagmumurang kamatis" sa babae at "nagmumurang kamyas" naman sa lalaki. Kadalasan ay parang bumabawi sa katawan ang matagal na masamang gawi noong kabataan. Halimbawa may mga taong labis na palainom ng alak sa panahon ng teenager. Dagdagan pa ito ng pagpupuyat at paninigarilyo. Pagdako sa edad 40 ay biglang nagbago. Ngunit pagdating sa edad 50 o mahigit ay biglang may mga nararamdaman sa kung saang parte ng katawan tulad ng atay o bato. Ito pala’y parang pagbabayad sa mahabang panahon ng mga bisyo. Umukit na ang pinsala sa mga bahagi ng katawan at mahirap nang burahin sa pagbabago ng pamumuhay. Kaya naman habang bata ka pa at may panahon pa ay simulan na ang pagbabago ng lifestyle, gawing masustansya ang nutrisyon at gawing aktibo ang katawan. Simulan mo na, ngayon na habang may asim ka pa!

Mga pagbabago sa buhay at katawan ng babae

Babae ka ba?


Sa buhay ng isang babae, mas marami ang mga pagbabagong nararanasan. Ito’y maging sa emosyonal o pisikal na aspeto. At sa paglipas ng panahon, dala ng dinidikta ng kultura, ang mga dinadaanang emosyon ng babae ay samu’t sari habang tumatanda. Ito’y bunga ng mga tradisyonal na papel ng babae sa mga relasyon, sa pamilya, sa tahanan at pananaw na maging mapagtiis lagi. Sa aspeto ng pisikal, kalikasan ang konteksto ng mga pagbabago at transisyon. Taglay nating mga babae ang sistemang pangreproduksyon. Dalagita pa lamang ay nariyan na ang natural na yugto ng pagreregla, hudyat na tumawid na ang babae mula sa pagkabata patungo sa pagkadalaga.

Ano ang katumbas nito sa kalalakihan? Pagpapatuli, ngunit minsanang ritwal lang ito. Sa bahagi ng babae, ang unang regla ay simula lamang ng buwanang karanasang magaganap ng marami pang taon. Tinatayang higit 40 taon itong mararanasan ng bawat babae. Kapag nagbuntis ang babae napakalaking transisyon na naman. Buong katawan ay makararanas ng makabuluhang pagbabago. Ang siyam na buwang pagdadalantao, mismong pagluluwal ng sanggol, ang pagpapasuso at ang pag-aaruga, lahat ito’y matitinding transisyon sa babae na hindi nararanasan ng lalaki. Ibang klaseng yanig sa katawan ang mga ito. At habang nagpapalaki ng mga anak, kasabay ng paghahanapbuhay at pag-aalaga ng tahanan, inaasahang taglay ng babae ang lakas ng isip, puso at katawan upang magampanan ang lahat na tungkulin. Sa mga pagkakataong may pisikal na hamon o karamdaman, ang babae ay kadalasang  nagtitiis at di gaanong iniinda dahil sa samu’t saring responsibilidad. 

Pagdating ng edad 40, umpisa na ng mga unti-unting pagbabago sa estado ng katawan, emosyon at kabuuang kalusugan. Nariyan ang pananakit ng bahaging ibaba ng likod at pagbago ng disposisyon. Nagiging iritable at tila naglalaho ang gana sa seks. Mapapansin din ang mga pagbabago ng kilos at ugali tulad ng pagkalungkot, pagkabalisa,pagka-awa sa sarili, tamang hinala na wala namang malinaw na dahilan. Mababalot minsan ng kaba o labis na nerbiyos. O kaya’y mananahimik lang sa isang sulok. Ayon sa mga dalubhasa, ito’y mga senyales ng yugto bago mag-menopause ang babae. Dala marahil ang mga ito ng iba’t ibang pasanin sa pag-aalaga ng relasyong mag-asawa, pamilya, sa paghahanapbuhay, sa personal na mga adhikain. Matinding pagbabalanse ang nagaganap sa yugtong ito. Malamang na habang dumaranas ng mga emosyong pabagu-bago, patuloy ang pagkalinga ng mga babae sa mga anak, at sa kalaunan sa tumatandang magulang o sa mga bagong dating na apo. Nagti-timbang din siya sa relasyon sa asawa na dumaranas din ng sariling pagbabago sa katawan, isip at disposisyon. 

Sa lahat ng ito, paano nakakaraos ang babae? Siguro’y malaking tulong kung ang mga doktor, lalo na mga OB-GYN, ay nagsisikap ding alalayan ang sikolohikal at ‘di lang medikal na aspeto ng kalusugan at ng menopause. Pangunahin marahil ang detalyadong pagpapaliwanag sa mga natural na proseso at komplikasyong haharapin ng babae. Tiyak na maraming babae ang di pa talaga nakakaalam sa impormasyon at mga datos kaugnay ng menopause. May ilang doktor na nag-inisyatiba na sa direksyong ito. Mas maige kung ang pakikitungo ng mga medikal na propesyonal ay may oryentasyong titingin sa kabuuang aspeto ng kalusugan upang matutukan ang pagpapagaling ng buong pagkatao at di lang katawan.